تانکر تریلر نقش حیاتی در صنعت حمل‌ونقل جاده‌ای ایفا می‌کنند. این وسایل نقلیه سنگین برای جابه‌جایی مقادیر زیادی از مایعات، مواد شیمیایی، گازها و سایر محموله‌های حجیم از مکانی به مکان دیگر طراحی شده‌اند. با این حال، برای اطمینان از ایمنی جاده‌ها، حفظ زیرساخت‌های جاده‌ای و جلوگیری از بروز حوادث،محدودیت‌هایی بر ظرفیت مجاز این تانکر؛ اعمال می‌شود.
ظرفیت مجاز تانکر تریلر به میزان باری که می‌تواند حمل کند اشاره دارد؛ این مقدار به قوانین‌ومقررات حمل‌ونقل جاده‌ای هر کشور و عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله این عوامل: نوع محموله، نوع تانکر، وضعیت جاده‌ها و همچنین قوانین ملی و محلی می‌باشد. ضمنا عدم رعایت این عوامل می‌تواند منجر به جریمه‌های سنگین،خرابی وسایل نقلیه و حتی حوادث جدی شود.
اگر تانکر بیش از حد بارگیری شده باشد، می‌تواند کنترل‌پذیری سخت‌تری داشته باشد و به قطعات مختلف خودرو آسیب برسانند. همچنین اضافه بار می‌تواند فشار زیادی به جاده‌ها و پل‌ها وارد کند و باعث خرابی زودرس زیرساخت‌های تانکر تریلر شود. به همین دلیل رعایت ظرفیت مجاز تانکر تریلرها از اهمیت بالایی برخوردار است.در این مقاله ما علاوه بر نقش تانکر تریلرها در جابجایی این مواد به بررسی جزئیات بیشتری هم خواهیم پرداخت.
عوامل تعیین کننده ظرفیت مجاز تانکر تریلر
ظرفیت مجاز تانکر تریلر حداکثر مقداری از ماده است که می‌توان با رعایت قوانین در آن حمل کرد. این ظرفیت به جوانب مختلفی بستگی دارد. یکی از این عوامل حجم و ابعاد آن می‌باشد که هر چقدر که تانکر بزرگتر باشد ظرفیت آن هم بیشتر می‌شود. نوع ماده‌ای که می‌خواهد حمل شود مهم است، زیرا برخی از ماده‌ها نیاز به شرایط و ظرفیت خاصی دارند. حداکثر وزن مجاز برای هر محور تانکر تریلر توسط قوانین راهنمایی و رانندگی تعیین می‌شود. این وزن به نوع جاده، نوع تریلر، نوع محورها و نوع ماده بستگی دارد.
بار بیش از حد مجاز می‌تواند تعادل تانکر را برهم بزند و باعث تصادف بشود. بنابراین تانکر در زمان حمل و نقل مواد پتروشیمی و شیمیایی باید با ظرفیت معمول بارگیری شود و به طور یکنواخت وزن بار بر روی یک نقطه خاص نباشد تا تانکر تریلر سنگین نشود. در شرایط گرمسیری و یا شرایط کوهستانی شاید لازم باشد ظرفیت تانکر را کمی کاهش دهید تا از تبخیر و ریختن آن جلوگیری کند.
.jpg)
محاسبه ظرفیت مجاز تانکر تریلر
برای محاسبه ظرفیت مجاز تانکر تریلر ابتدا باتوجه به طراحی و ساختار آن وزن مجاز کل تانکر و مقدار باری که می‌توان حمل کرد را ببینید؛ که معمولا سازننده بر روی پلاک شناسایی این موارد را ثبت می‌کند. دومین مورد چگالی وزن مایع است که برای محاسبه ظرفیت باید بدانیم؛برای محاسبه تعیین وزن مجاز بار باید از این فرمول استفاده کنیم:
وزن مجاز بار=وزن مجاز کل−وزن خالی تانکر
توجه داشته باشید که وزن مجاز کل و تانکر خالی را می‌توانید از روی پلاک شناسایی بردارید.
برای محاسبه حجم تانکر باید:
حجم تانکر=طول×عرض×ارتفاع
برای به دست آوردن وزن مایع باید چگالی مایع را هم داشته باشید به این صورت که:
وزن مایع=حجم تانکر×چگالی مایع
به طور مثال
اگر یک تانکر طول آن 2 متر ،عرض آن 1 متر و ارتفاع آن 1.5 باشد. وزن خالی تانکر 8 تن وزن مجاز کل تانکر 40 تن است. حجم تانکر و وزن مجاز بار چقدر است؟
محاسبه حجم تانکر
حجم تانکر=2متر×1متر×1.5متر=3متر مکعب
محاسبه وزن مجاز بار
وزن مجاز بار=40تن−8تن=32تن
محاسبه وزن مایع
فرض کنید چگالی مایع موردنظر 1000 کیلوگرم بر متر مکعب (معادل 1 تن بر متر مکعب)باشد:
وزن مایع=3متر مکعب×1تن بر متر مکعب=3تن
در این مثال،حجم تانکر 3 متر مکعب،وزن مجاز بار 32 تن، که باتوجه به چگالی 1 تن بر متر مکعب می‌توان 3 تن آن را حمل کرد.این مقدار کمتر از وزن مجاز می‌باشد؛بنابراین می‌توان این مقدار مایع را با رعایت قوانین و مقررات مربوطه حمل کرد.
.jpg)
استانداردهای بین المللی و ملی برای تانکر تریلرها
استانداردها و مقررات مربوط به تانکر تریلر به ویژه برای حمل‌ونقل مواد خطرناک شامل مجموعه‌ای از قوانین بین‌المللی و ملی می‌باشد؛که برای اطمینان از ایمنی و کارآیی تانکرها طراحی شده است.یکی از استانداردهای بین المللی که باید به آن توجه کرد بسته بندی،برچسب گذاری،ساخت تانکر و آموزش رانندگان می‌باشد.در صورت حمل ماده خطرناک به یک کشور، شما باید به قوانین و استانداردهای آن کشور توجه کنید.مثلا در ایالت متحده قوانین و مقرراتی برای حمل ماده خطرناک در نظر گرفته‌اند.
تانکر تریلر که یکی از ابزارهای حمل‌ونقل مواد خطرناک هستند؛بنابراین نیاز به برچسب‌گذاری و پلاک‌گذاری مناسب دارند.الزامات و علائم جهت دار UN برچسب‌گذاری شامل علامت‌های خطر،کدها می‌باشد؛ که این علامت خطر برای نشان دادن نوع خطر مواد استفاده می‌شود.پس بهتره برای اینکه هم ماده خطرناک قابل تشخیص باشد و هم جهت حمل‌ونقل این مواد را به شما نشان دهد به UN توجه کنید.
پلاک گذاری تانکرها شامل: پلاک‌های شماره‌گذاری تانکر، پلاک‌های ایمنی و علائم شب تاب است؛ که در پلاک شماره‌گذاری تانکر اطلاعات مربوط به سازننده،ظرفیت و تاریخ ساخت تانکر ثبت می‌شود.همچنین پلاک ایمنی نشان دهنده تست‌های انجام شده بر روی تانکر تریلر و تاییدیه‌های لازم برای حمل مواد خطرناک هستند. علائم شب‌تاب برای اطمینان از دیده شدن تانکر در شب یا شرایط کم نور استفاده می‌شود.
علاوه بر این، آموزش رانندگان و کارکنان، برنامه‌های مدیریت ایمنی و بازرسی،نگهداری منظم تانکرها نیز الزامات مهمی هستند. اما برای اطمینان رانندگان تانکر باید نحوه برخورد با مواد خطرناک را یاد بگیرند و در شرایط اضطراری به آن عمل کنند.
پیامدهای عدم رعایت ظرفیت مجاز تانکر تریلر
عدم رعایت ظرفیت مجاز تانکر تریلر می‌تواند پیامدهای بسیار جدی و خطرناکی داشته باشد که شامل موارد زیر می‌شود:
ده وزن اضافی نه تنها موجب ناپایداری تانکر و واژگونی یا لغزش می‌شود؛بلکه فاصله توقف را طولانی می‌کند و خطر تصادف را افزایش می‌دهد.
2. وزن بیش از حد سطح جاده‌ها و پل‌ها را تخریب می‌کند و حتی ممکنه قطعات و سیستم مکانیکی تانکر را هم خراب کند.
3. در صورت نشت مواد خطرناک بر اثر تصادف،واژگونی خسارت جبران ناپذیری را ایجاد می‌کند.
شو عدم رعایت ظرفیت مجاز تانکر تریلر می‌تواند منجر به جریمه مالی سنگین،لغو مجوز فعالیت شرکت و راننده،عدم پرداخت خسارت توسط شرکت‌های بیمه شود.
5. بارگیری اضافی در تانکر کاهش سرعت،افزایش زمان حمل و نقل،افزایش مصرف سوخت را دارد.
6. وقوع حوادث ناشی از عدم رعایت ظرفیت مجاز می‌تواند باعث از دست رفتن اعتماد و کمتر شدن تقاضا برای خدمات بشود.
راهکارهای افزایش ظرفیت مجاز برای تانکر تریلر
برای افزایش ظرفیت مجاز تانکر تریلر می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
1. استفاده از مواد سبک تر و مقاوم تر مانند آلیاژهای آلومینیوم یا کامپوزیت‌ها برای ساخت تانکر
2. بهبود طراحی ساز‌ه‌ای برای توزیع یکنواخت بار و افزایش مقاومت مکانیکی تانکر تریلر
3. تقویت شاسی و استفاده بیشتر از محورها برای تحمل وزن و توزیع آن به طور یکنواخت
4. در صورت استفاده از سیستم تعلیق پیشرفته می‌توان وزن بیشتر را ایمن تر حمل کرد.
5. به کار بردن سیستم مانیتورینگ جلوی اضافه بار و توزیع نامناسب بار را می‌گیرد.
6. بهبود روش‌ها و تجهیزات بارگیری و تخلیه پیشرفته
7. آگاهی و پیروی از قوانین مقررات مربوط به حمل ونقل مواد خطرناک ،بار سنگین
8. انجام معاینات فنی دوره‌ای برای اطمینان از وضعیت سالم تانکر تریلر
.jpg)
نتیجه گیری
بررسی ظرفیت مجاز تانکر تریلر یک موضوع پیچیده است که وابسته به چندین عامل فنی و قانونی می‌باشد. اصولا، ظرفیت مجاز یک تانکر تریلر به حداکثر وزن بار قابل حمل، توسط آن در شرایط ایمنی و به روز استاندارد اشاره دارد. برای محاسبه این ظرفیت، عواملی نظیر ساختار مواد ساخت، نوع مواد حمل شده(مخصوصا اگر مواد خطرناک باشند)، قوانین ملی و بین الملی حمل و نقل و نحوه شناسایی تانکر را باید مدنظر قرار داد.
اهمیت رعایت این استاندارد به منظور ایمنی حمل و نقل، جلوگیری از حوادث وحفظ محیط زیست بسیار زیاد است. اطلاعات موجود بر روی پلاک‌های شناسایی تانکرها و توافق بین المللی مانند ADR برای مواد خطرناک نیز نقش مهمی در تعیین ظرفیت مجاز دارند.
با استفاده از تدابیر ایمنی،استانداردهای فنی وقوانین مقررات،علاوه بر مطالعه به درستی باید تمامی دستورالعمل‌ها عمل کنند تا حمل بار توسط تانکر تریلر به صورت ایمن و موثر انجام شود.