بنزین هواپیما که به عنوان سوخت جت شناخته می‌شود؛ یکی از اجزای کلیدی صنعت هوانوردی است که تاثیر زیادی بر ایمنی و کارایی پرواز‌ها دارد. سوخت جت که هم در هواپیماها مسافربری و هم در جت‌های نظامی از آن استفاده می‌کنند، به دلیل ویژگی‌هایی نظیر: گران روی پایین در دمای پایین (روان بماند و غلیظ نشود)، کیفیت بالای انرژی، عدم ایجاد زنگ‌زدگی در موتور مورد توجه قرار گرفته است.
تولید، حمل و نقل و توزیع بنزین هواپیما نیازمند رعایت استانداردهای دقیق می‌باشد تا از آلودگی و مشکلات احتمالی جلوگیری کند. هرگونه ناخالصی یا مشکل در نگهداری می‌تواند به عملکرد موتور آسیب بزند و ایمنی را به خطر بیندازد. بنابراین، تجهیزات ذخیره سازی و انتقال سوخت در فرودگاه‌ها باید به دقت مدیریت شود.
انواع سوخت جت
سوخت جت‌ها براساس کاربرد، شرایط عملکرد و استانداردهای منطقه در انواع مختلفی تولید می‌گردند.در این قسمت به دو نوع رایج از بنزین هواپیما می پردازیم:
سوخت جت‌های تجاری
رایج ترین سوخت‌های جت تجاری JetA و JetA-1 هستند که هم در سوخت هواپیمای مسافربری و همچنین باربری مورد استفاده قرار می‌گیرند.این سوختها از نظر ترکیب شیمیایی مشابه می‌باشند،اما JetA-1 به دلیل نقطه انجماد پایین‌تر برای پرواز در شرایط سردتر مناسب است.به طور کلی عمدتا از JetA در ایالات متحده و از JetA-1 اروپا و سایر نقاط جهان استفاده می‌کنند.JetB هم که از نوع سوخت تجاری به حساب می‌آید ترکیبی از نفت سفید و بنزین می‌باشد؛که بیشتر در مناطق سردسیر مثل آلاسکا و کانادا کاربرد دارد.
سوخت جت‌های نظامی
بنزین هواپیماJP-4،JP-5 و JP-8 دارای ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی هستند. به این صورت که JP-8
معادل JetA-1 بوده و با افزودنی‌های ضدیخ و ضدخوردگی برای نیروهای ایالات متحده بهینه شده است؛ JP-5 با نقطه اشتعال بالا برای ایمنی بیشتر در ناو‌های هواپیما بر استفاده می‌شود،همچنین JP-4 که ترکیبی از نفت سفید و بنزین با فشار بخار بالاتر می‌باشد؛در گذشته در هواپیما‌های نظامی استفاده می‌‌شد اما امروزه کمتر مورد مصرف قرار می‌گیرد و جای خود را به JP-8 داده است.
.jpg)
مشخصات سوخت جت
سوخت جت‌ها معمولا بر پایه کروزن(kerosene) تولید می‌شوند.این سوختها ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاصی دارند که عملکرد کارایی و ایمنی را برای موتور‌های جت تضمین می‌کنند.در ادامه به بررسی مشخصات سوخت جت می‌پردازیم:
ترکیبات شیمیایی
بنزین هواپیما عمدتا از هیدروکربن‌های مختلف تشکیل شده است که از پالایش نفت خام به دست می‌آیند.فرآیند تولید شامل جداسازی اجزای مختلف نفت خام هستند که از طریق تقطیر و تصفیه باید به محصولی دست پیدا کند که نقطه انجمادش پایین‌تر،دمای احتراق مناسب و خواص ضد خوردگی مطلوب باشد.ترکیبات شیمایی دقیق ممکنه بستگی به استانداردهای مختلف داشته باشد؛اما عموما شامل آلکان،سیکلوآلکان و ترکیبات آروماتیک است.
خواص فیزیکی و شیمایی
سوخت جت باید در دمای بسیار پایین(مانند ارتفاعات بالا) مایع باقی بماند؛به همین دلیل نقطه انجماد معمولا در حدود 47 درجه سانتی‌گراد یا کمتر می‌باشد.چگالی آن هم معمولا بین 0.75 تا 0.84 گرم بر سانتی متر مکعب است،که تاثیر بر برد پرواز و کارایی موتور دارد.همچنین برای تولید انرژی بالا باید گرمای احتراق در محدوده 42 تا 48 کیلوگرم باشد؛تا با ویسکوزیته پایین آن سوخت در هواپیما جریان یابد.
افزودنی
برای بهبود کارایی،افزایش طول عمر موتور‌های هواپیما و کاهش هزینه‌های نگهداری،افزودنی‌هایی به سوخت جت اضافه می‌شود.این افزودنی‌ها ممکنه شامل مواد ضد یخ برای جلوگیری از تشکیل بلور‌های یخ در دمای پایین،مواد ضد خوردگی برای محافظت از سیستم سوخت رسانی و بهبود دهنده‌های روانکاری برای کاهش سایش قطعات متحرک باشند.علاوه بر این برخی افزودنی‌ها به منظور کاهش تشکیل رسوبات در انژکتور‌ها و محفظه احتراق برای کاهش انتشار آلاینده‌ها به کار می‌روند.این ترکیبات نه تنها عملکرد موتور را بهینه می‌کنند بلکه به حفظ ایمنی پرواز و کاهش اثرات زیست محیطی نیز کمک می‌کنند.
نگهداری و حمل و نقل سوخت جت
سوخت جت به دلیل ماهیت حساس در عملکرد ایمن و کارآمد هواپیما باید تحت شرایطی خاص ذخیره و حمل شود. در واقع مخازن نگهداری باید از مواد مقاوم به خوردگی باشد و از نفوذ آلودگی مانند آب، ذرات جامد و میکروارگانسیم‌ها جلوگیری کند؛ زیرا این آلودگی‌ها می‌توانند باعث انسداد سیستم سوخت رسانی، آسیب به اجزای موتور و کاهش کارایی آن شوند.
جهت اجاره تانکر حمل سوخت جت کلیک کنید.
.jpg)
موارد استفاده از سوخت جت
سوخت جت به عنوان سوخت تخصصی برای هواپیماها و برخی وسایل نقلیه هوایی استفاده می‌شود که شامل:
استفاده در سوخت هواپیما
سوخت هواپیما به طور عمده شامل سوخت جت می‌شود که در هواپیمای مسافربری و باربری مورد استفاده قرار می‌گیرد.این نوع سوخت به دلیل نیاز به کارایی بالا و ایمنی در پرواز طولانی باید استانداردهای خاصی را رعایت کنند.دو مورد از استاندارد‌هایی که باید رعایت کنند پایداری حرارتی،توانایی عملکرد در دمای بسیار پایین است.
استفاده در سوخت هلیکوپتر
در هلیکوپتر هم مانند هواپیما از سوخت جت استفاده می‌کنند اما با این تفاوت که موتور های توربوشفت به کار رفته در آن باعث مانور‌سریع،پرواز در ارتفاعات پایین و عملیات خاص می‌شود.به همین دلیل این موتور‌های پیشرفته نیاز به سوختی دارند که بتواند عملکرد قابل اعتمادی در شرایط مختلف آب و هوایی داشته باشد.در واقع سوخت هلیکوپتر به دلیل ماموریت‌هایی چون:امداد رسانی،آتش نشانی،انتقال بار و مسافر اهمیت دارد.
کاربردهای دیگر سوخت جت
علاوه بر هواپیما و هلیکوپتر،سوخت جت در برخی کاربردهای غیرهوانوردی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.برای مثال از سوخت جت در توربین‌های گازی صنعتی برای تولید برق و یا در سیستم‌های گرمایشی بزرگ استفاده می‌شود.همچنین در برخی از موارد این سوخت به عنوان جایگزینی برای سوخت دیزل در ماشین آلات سنگین به کار می‌رود.
نحوه حمل و نقل سوخت جت
حمل و نقل سوخت جت به دلیل ماهیت حساس و حیاتی آن نیازمند رعایت استانداردهای ایمنی و روش‌های تخصصی است که شامل:
1-انتقال سوخت از طریق خطوط لوله به این صورت است که در فرودگاه‌های بزرگ خطوط لوله مستقیم برای انتقال سوخت از پالایشگاه‌ها یا انبارهای مرکزی به فرودگاه منتقل می‌شوند.
2-در مناطقی که خطوط لوله وجود ندارد؛ از تانکر‌های زمینی برای حمل سوخت جت استفاده می‌شود. تانکر تریلی های مخصوص حمل مواد سوختنی طراحی شده‌اند و دارای محفظه‌های عایق‌بندی شده و سیستم‌های پیشرفته جلوگیری از نشتی و اشتعال هستند.
3-در صورت انتقال سوخت جت به مناطق دوردست و جزایر از کشتی‌های نفتکش استفاده می‌شود.
4-در شرایط اضطراری که به روش دیگری برای حمل دسترسی ندارند از روش حمل و نقل هوایی استفاده می‌کنند؛اگرچه گران است اما در برخی مواقع خاص کاربردی است.
5-زمانی که سوخت جت به فرودگاه می‌رسد؛ از طریق خودرو‌های سوخت رسان یا خطوط انتقال زیرزمینی به هواپیما منتقل می‌شود.