صنعت پتروشیمی، شاخه‌ای از صنایع شیمیایی محسوب می‌شود که از مواد خام حاصل از نفت و گاز طبیعی، فرآورده‌های شیمیایی تولید می‌کند. به فرآورده‌های تولید شده از این مواد خام محصولات پتروشیمی می‌گویند که در طیف گسترده‌ای از صنایع و زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. صنعت پتروشیمی ایران نقش حیاتی را در زندگی مدرن ایفا می‌کند، محصولات تولید‌شده در مجتمع‌های پتروشیمی در صنایع و بخش‌های مختلفی مانند ساختمان‌سازی، بسته‌بندی، نساجی، کشاورزی، پزشکی و ... کاربرد داشته و از طریق حمل و نقل زمینی به سراسر ایران حمل می شود.
اهمیت صنعت پتروشیمی ایران
کشور ایران به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر نفت و گاز طبیعی در خاورمیانه و جهان، از پتاسیل بالایی در تولید محصولات پتروشیمی برخوردار است. مجتمع‌های پتروشیمی با تولید انواع محصولات پتروشیمی علاوه بر کاربرد گسترده در صنایع و بخش‌های مختلف، نقش مهمی در اقتصاد کشور و همچنین اشتغال‌زایی برای هزاران ایفا می‌کنند.
لیست بزرگترین پتروشیمی های ایران
همانطور که دانستیم پتروشیمی در کشور ایران جز مهم‌ترین صنایع موجود محسوب می‌شود که نقش به سزایی در افزایش راندمان اقتصادی و پیشرفت صنعت کشور بر عهده دارد. مجتمع‌های پتروشیمی در ایران جز بزرگترین پتروشیمی‌های فعال در منطقه هستند که علاوه بر تامین نیاز‌های داخلی، یکی از بزرگترین صادرکنندگان این محصولات به کشور‌های دیگر نیز به شمار می‌آیند. انتخاب و تعیین بزرگترین پتروشیمی های ایران بر اساس معیار‌های مانند ظرفیت تولید، تنوع محصولات، وسعت فعالیت داخلی و خارجی و از همه مهم‌تر ارزش سهام انجام می‌شود. در ادامه این مقاله به معرفی و بررسی برترین و بزرگترین پتروشیمی‌های فعال ایران می‌پردازیم.
پتروشیمی مارون (ماهشهر)
پتروشیمی مارون، یکی از بزرگترین پتروشیمی های ایران است که نقش مهمی در اقتصاد داخلی و صادرات محصولات پتروشیمی به سایر کشور‌ها را بر عهده دارد. این مجتمع پتروشیمی در سال 1378 تاسیس و در منطقه ویژه اقتصادی شهر ماهشر واقع شده است. پتروشیمی مارون به عنوان یکی از مهم‌ترین واحد‌های تولید فرآورده‌های پتروشیمی مانند پروپلین و پلی اتیلن شناخته می‌شود.
پتروشیمی امیرکبیر (ماهشر)
یکی دیگر از بزرگترین و پیشتاز‌ترین مجتمع‌های پتروشیمی در منطقه ویژه اقتصادی شهر ماهشر، پتروشیمی امیرکبیر است. در پتروشیمی امیرکبیر با ظرفیت تولید سالانه 300 هزار تن پلی اتیلن سبک خطی، 160 هزار تن پلی اتیلن سنگین و بیش از 30 هزار تن بوتادین، از فعال‌ترین مجتمع‌های پتروشیمی در ایران به شمار می‌آید. متجمع پتروشیمی امیرکبیر تا کنون موفق به دریافت گواهی نامه‌های استاندارد ISO مانند ISO 50001- ISO 900 - ISO 29001- ISO 1400 و ... شده است.
پتروشیمی جم (عسلویه)
پتروشیمی جم، جز پرتروشیمی‌های فعال ایران و از مهم‌ترین تولیید‌کنندگان محصولات پتروشیمی در کشور به شمار می‌رود. این متجمع در منطقه پارس جنوبی واقع در عسلویه در سال 1378 تاسیس شده است. پتروشیمی جم با هدف تولید انبوه الفین و پلی اتیلن تا به امروز نقش مهمی در تولیدات داخلی و صادرات به کشور‌های دیگر را داشته است. محصولات تولید شده در این پتروشیمی عبارت‌اند از: الفین، پلی اتیلن، پروپیلن، پلی اتیلن سبک و سنگین، نفت کوره و ...
پتروشیمی شهید تندگویان (ماهشر)
پتروشیمی شهید تندگویان با تولید اختصاصی فرآورده‌های مانند اسید ترفتالیک خالص و پلی اتیلن ترفتالات توانسته سهم قابل توجه‌ای در تولید محصولات پتروشیمی به دست آورد. پتروشیمی شهید تندگویان نیز در منطقه ویژه اقتصادی شهر ماهشر واقع شده و زیر مجموعه شرکت پتروشیمی خلیج فارس است.
پتروشیمی زاگرس (عسلویه)
یکی از بزرگترین تولید‌کنندگان ماتانول در کشور، مجتمع پتروشیمی زاگرس با ظرفیت تولید بالغ بر 660 هزار تن متانول واقع در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی عسلویه است. شرکت پتروشیمی زاگرس با تولید مقدار قابل توجه متانول علاوه بر تامین نیاز‌های داخلی کشور، بخش زیادی از صادرات این فرآورده را بر عهده دارد.
لیست محصولات پتروشیمی‌های ایران
فرآورده‌های بسیاری از نفت و گاز طبیعی و مشتقات آن، توسط مجتمع‌های پتروشیمی تولید می‌شوند که برخی از این پتروشیمی‌ها فقط یک یا چند محصول و برخی دیگر اکثر محصولات پتروشیمی را تولید می‌کنند. تنوع فرآورده‌های پتروشیمی بسیار زیاد است که در ادامه لیستی از محصولات پتروشیمی ایران را به شما معرفی می کنیم:
الفین‌ها:
- اتیلن
- پروپیلن
- ایزوبوتیلن
- بوتادین
آروماتیک‌ها:
- بنزن
- تولوئن
- زایلن‌ها
- استایرن
- ایتلن بنزن
پیلمر‌ها:
- پلی پروپیلن (PP)
- پلی اتیلن (PE)
- پلی استایرن (PS)
- پلی وینیل کلراید (PVC)
- پلی اتیلن ترفتالات (PET)
محصولات شیمیایی:
- اسید استیک
- اسید فرمیک
- متانول
- آمونیاک
- اوره
- کود شیمیایی
لاستیک‌های مصنوعی:
- BR
- NBR
- SBR
- EPDM
تاثیر پتروشیمی بر اقتصاد کشور
صنعت پتروشیمی ایران نقش کلیدی در بهبود اقتصاد، اشتغال‌زایی و درآمد‌زایی بر عهده دارد، به گونه‌ای که پس از صنعت مواد غذایی و خودرو، سومین صنعت تاثیرگذار در کشور محسوب می‌شود. صنایع پتروشیمی علاوه بر جنبه درآمد‌زایی و ایجاد اشتغال، تامین‌کننده بسیاری از نیاز‌های بشر از جمله نساجی، خودروسازی، برق، کشاورزی، پزشکی و ... است. از تاثیرات پتروشیمی بر اقتصاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد اشتغال و موقعیت‌های شغلی: صنعت پتروشیمی با ایجاد موقعیت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم در زمینه‌های تولید، حمل و نقل مواد پتروشیمی، پخش و ... به افزایش درآمد و اشتغال‌زایی هزاران نفر کمک می‌کند.
- تولیدات در صنایع مختلف: فرآورده‌های پتروشیمی تاثیرات زیادی بر صنایعی مانند خودروسازی، پزشکی، کشاورزی، بسته‌بندی و ... دارد.
- درآمد ارزی و صادرات: محصولات پتروشیمی از جمله محصولاتی است که علاوه بر تولید داخلی و استفاده در صنایع مختلف کشوری، به بازار‌های جهانی صادر و باعث افزایش درآمد ارزی و بهبود اقتصاد کشور می‌شود.
- تامین مواد اولیه: فرآورده‌های تولید شده در صنعت پتروشیمی به عنوان مواد اولیه در صنایع مختف از جمله تولید محصولاتی مانند پلاستیک، مواد پزشکی بهداشتی، داروها، کودها، مواد شوینده و بهداشتی، رنگ‌ها و ...کاربرد دارد.
- توسعه مناطق: تاسیس و ساخت مجتمع‌های پتروشیمی در مناطق مختلف، باعث پیشرفت و توسعه این مناطق می‌شود.
کلام آخر
صنعت پتروشیمی ایران با تکیه بر منابع عظیم نفت خام و گاز طبیعی نقش کلیدی در کسب درآمد ارزی، اشتغال‌زایی و توسعه صنعتی بر عهده دارد. پتروشیمی‌های فعال در ایران با توجه به وسعت منابع نفت و گاز همواره در حال تولید فرآورده‌ها و محصولات پتروشیمی هستند، فعالیت مجتمع‌های پتروشیمی در ایران علاوه بر مزایای اقتصادی و افزایش درآمد، می‌تواند با چالشهای متعددی مانند آلودگی آب و هوا و خطرات زیست محیطی همراه باشد.