گازوئیل یکی از مهم‌ترین سوخت‌های فسیلی در سراسر دنیا می‌باشد که از فرآیند تقطیر جز به جز نفت خام به دست می‌آید. ویژگی‌های این سوخت شامل ویسکوزیته، چگالی و میزان گوگرد موجود در آن می‌شود. گازوئیل به‌علت قیمت مناسب و تولید انرژی بیشتر، کاربردهای زیادی در صنایع مختلف دارد که می‌توان به تولید برق و تامین سوخت وسایل نقلیه سنگین اشاره کرد. در این مقاله به بررسی کاربردهای گازوئیل، حمل‌ونقل، مزایا و معایب این سوخت مهم پرداخته می‌شود.
گازوئیل چیست؟
گازوئیل نوعی سوخت دیزلی می‌باشد که از نفت خام به‌دست می‌آید. این سوخت به شکل مایع قابل احتراق است و به علت تصفیه راحت‌تر، قیمت کمتری دارد. ویسکوزیته گازوئیل یا گرانروی آن، یکی از ویژگی‌های حیاتی این سوخت است که تاثیر زیادی بر عملکرد آن در سیستم‌های مختلف دارد.
اگر ویسکوزیته گازوئیل خیلی بالا باشد، جریان آن در لوله‌ها، پمپ‌ها و انژکتورها با مشکل مواجه شده و باعث افت فشار در سیستم‌های پاشش سوخت می‌شود. این اختلال می‌تواند در انتقال و استفاده از سوخت اختلال ایجاد کند. از سوی دیگر، ویسکوزیته پایین گازوئیل بر عملکرد موتورهای دیزلی تاثیر می‌گذارد و کیفیت سوخت کاهش می‌یابد. برای دستیابی به عملکرد مطلوب، ویسکوزیته گازوئیل باید در محدوده ۱۲ تا ۴۰ سانتی‌استوک باشد.
گازوئیل به دلیل انرژی بالا در صنایع مختلف کاربردهای زیادی دارد؛ مهم‌ترین کاربردهای گازوئیل شامل استفاده در تاسیسات حرارتی، ماشین‌آلات، خودروهای سنگین و صنایع دیگر می‌شود.
.jpg)
گازوئیل چگونه تولید می شود؟
همان‌طور که قبلا گفته شده، گازوئیل، از پالایش نفت خام به‌دست می‌آید. فرآیند تولید گازوئیل شامل مراحل زیر است:
- ابتدا نفت خام را تا دمای بیش از 40 سانتیگراد حرارت می‌دهند تا تبدیل به بخار شود.
- در مرحله بعد، بخار تولید شده وارد برج تقطیر می‌شود.
- بالا رفتن بخار در برج، باعث خنک شدن آن می‌شود.
- در این مرحله، زنجیره‌های هیدروکربنی بخار به مایع تبدیل می‌شوند.
- رنجیره‌هایی که دمای جوش بالاتری دارند، زودتر به مایع تبدیل می‌شوند که شامل قیر و آسفالت می‌شود.
- با افزایش بخار، زنجیره‌های کوتاه‌تر تبدیل به مایع می‌شوند.
- هنگامی که بخار در دمای بین 200 تا 350 درجه سانتیگراد قرار می‌گیرد، سوخت دیزل شروع به تولید و خروج می‌کند.
- در نهایت، برای بهبود کیفیت گازوئیل و کاهش آلودگی، فرآیندهایی مثل هیدروژناسیون انجام می‌شود که ترکیبات گوگردی و مواد مضر را حذف می‌کند. این مراحل باعث می‌شود گازوئیل تمیزتر و مطابق با استانداردهای محیط‌زیستی باشد.
کاربرد گازوئیل در صنعت
گازوئیل نقش حیاتی در تامین انرژی سیستم حمل و نقل، تاسیسات حرارتی و تولید برق دارد. جهت اطلاع از دیگر کاربردهای گازوئیل، لیست زیرا مشاهده کنید.
- گازوئیل به‌عنوان سوخت اصلی در خودروهای سنگین مانند کامیون، اتوبوس و قطار استفاده می‌شود.
- در تجهیزات کشاورزی مانند تراکتورها و کمباین‌ها، گازوئیل به‌عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ژنراتورهای دیزلی برای تامین برق در مناطق دور افتاده یا در مواقع اضطراری از گازوئیل استفاده می‌کند.
- در برخی از سیستم‌های گرمایشی و دیگ‌های بخار، گازوئیل به‌عنوان سوخت به‌کار می‌رود.
- برای کشتی‌های تجاری و نفت‌کش‌ها، گازوئیل به‌عنوان سوخت اصلی موتورهای دیزلی استفاده می‌شود.
- گازوئیل در تجهیزات سنگین ساختمانی مانند جرثقیل‌ها و بیل‌های مکانیکی، به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌شود.
حمل و نقل زمینی گازوئیل
حمل و نقل گازوئیل، به‌ویژه به‌عنوان یک سوخت فسیلی پرکاربرد، باید با رعایت استانداردهای ایمنی و استفاده از تجهیزات مناسب انجام شود. مثلا، در حمل و نقل گازوئیل به‌صورت زمینی، باید از تانکرهای استاندارد استفاده شود. این تانکرها باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی ساخته شده و دارای سیستم‌های ایمنی مانند شیرهای ضد نشت و سیستم‌های تهویه مناسب باشند. همچنین، رانندگان و کارکنان باید آموزش‌های لازم برای مدیریت حوادث و اتفاقات را یاد بگیرند تا بتوانند در مواقع ضروری بهترین عملکرد را داشته باشند.
علاوه بر این، استفاده از سیستم‌های GPS و تجهیزات هشداردهنده برای نظارت بر وضعیت حمل و نقل و شناسایی سریع مشکلات می‌تواند به افزایش ایمنی کمک کند. در نهایت، تمامی این خدمات باید توسط شرکت‌های حمل و نقل معتبر ارائه شوند. یکی از معتبرترین شرکت‌ها در این زمینه، شرکت "سرعت سیر جنوب" است که انواع خدمات حمل و نقل مواد پتروشیمی را با بهترین کیفیت و در سریع‌ترین زمان ارائه می‌دهد.
فرق گازوئیل و بنزین
گازوئیل و بنزین هر دو از نفت خام استخراج می‌شوند، اما فرآیند تولید آنها متفاوت می‌باشد. مهم‌ترین تفاوت گازوئیل و بنزین عبارتند از:
- تصفیه آسان‌تر: گازوئیل به‌طور معمول تصفیه راحت‌تری نسبت به بنزین دارد و به همین دلیل فرآیند تولید آن ساده‌تر می‌باشد.
- قدرت آلایندگی بیشتر گازوئیل: گازوئیل در هنگام احتراق در موتورهای دیزلی، آلاینده‌های بیشتری نسبت به بنزین تولید می‌کند،
- قیمت کمتر: قیمت گازوئیل نسبت به بنزین ارزان‌تر است و به همین دلیل برای وسایل و صنایعی که سوخت زیادی مصرف می‌کنند، گزینه‌ی مناسبی محسوب می‌شود.
- نقطه اشتعال بالاتر: گازوئیل نسبت به بنزین نقطه اشتعال بالاتری دارد، بنابراین، در شرایط عادی راحت‌تر نمی‌سوزد و ایمنی بیشتری دارد.
- کاربرد:گازوئیل معمولا در کامیون، اتوبوس، ماشین‌آلات کشاورزی، حمل‌ونقل عمومی و تجهیزات صنعتی به‌کار می‌رود. در مقابل، بنزین برای خودروهای شخصی، موتورسیکلت‌ها و برخی ابزارهای موتوری استفاده می‌شود.
- تولید انرژی بیشتر: گازوئیل انرژی بیشتری نسبت به بنزین تولید می‌کند.
تفاوت نفت و گازوئیل
نفت خام در پالایشگاه‌ها به محصولات مختلفی تبدیل می‌شود که گازوئیل یکی از این محصولات است. تفاوت‌های اصلی نفت و گازوئیل شامل موارد زیر می‌شود:
- ترکیب شیمیایی: نفت خام ترکیبی از مواد(هیدروکربن‌های) سبک و سنگین می‌باشد، ولی گازوئیل بیشتر از مواد سنگین ساخته شده است.
- فرایند تولید: نفت خام مستقیما از چاه استخراج و به پالایشگاه‌ها منتقل می‌شود، سپس در برج تقطیر به مواد مختلفی مانند گازوئیل، بنزین می‌شود.
- نقطه جوش: گازوئیل نسبت به بنزین نقطه جوش بالاتری دارد و در دمای بالاتری می‌سوزد.
- نقطه اشتعال: نقطه اشتعال گازوئیل از بنزین بالاتر است، که این ویژگی ایمنی بیشتری برای حمل و نقل و استفاده از آن فراهم می‌کند.
- کاربرد: نفت خام به‌صورت مستقیم برای تولید انواع محصولات شیمیایی و سوخت‌ها استفاده می‌شود. گازوئیل در صنعت حمل‌ونقل، به‌عنوان سوخت برای موتورهای دیزلی کاربرد دارد.
این تفاوت‌ها باعث می‌شوند نفت و گازوئیل مانند سوخت مازوت در صنایع مختلف به‌طور جداگانه استفاده شوند.
مضرات استفاده از گازوئیل چیست؟
گازوئیل مانند سوخت‌های دیگر عوارض و مضرات مخصوص به خود را دارد که شامل موارد زیر می‌شود.
- مواد آروماتیک گازوئیل می‌توانند باعث ناسازگاری با پلاستیک‌ها و لاستیک‌ها شوند و به مرور زمان موجب خشک شدن، خوردگی و تخریب قطعاتی مانند حلقه‌های آب‌بندی و شلنگ‌ها شوند.
- سوختن گازوئیل منجر به تولید آلاینده‌هایی مانند اکسیدهای نیتروژن (NOx) و ذرات معلق می‌شود که می‌توانند به مشکلات تنفسی و بیماری‌های قلبی، عروقی منجر شوند.
- انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوختن گازوئیل بدر تغییرات اقلیمی و گرمایش بیشتر زمین تاثیر گذار است.
- بخار گازوئیل می‌تواند سرطان‌زا باشد و در تماس طولانی با پوست یا تنفس، به سلامتی آسیب برساند.
- نشت گازوئیل می‌تواند به آلودگی منابع آب زیرزمینی و خاک منجر شود که پاک‌سازی آن دشوار و هزینه‌بر می‌باشد.
- گازوئیل نسبت به بنزین کمتر قابل اشتعال است، اما به‌دلیل تبخیر آهسته، در صورت ریختن می‌تواند لکه‌ای چرب روی جاده باقی بگذارد که باعث کاهش چسبندگی لاستیک و جاده می‌شود. این اتفاق مخصوصا در دوربرگشت‌ها برای موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌ها خطرناک است.
.jpg)
مزایای استفاده از گازوئیل چیست؟
گازوئیل به‌عنوان یکی از سوخت‌های فسیلی پرکاربرد در صنعت حمل‌ونقل، تولید انرژی و صنایع دیگر، مزایای زیادی دارد. برخی از مهم‌ترین مزایای استفاده از گازوئیل عبارتند از:
- گازوئیل نسبت به بسیاری از سوخت‌های فسیلی انرژی بیشتری را در هر واحد حجم تولید می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که برای وسایل نقلیه سنگین مانند کامیون و کشتی که نیاز به قدرت و تحمل بار زیادی دارند، مناسب باشد.
- موتورهای دیزلی که از گازوئیل استفاده می‌کنند، نسبت به موتورهای بنزینی مصرف سوخت کمتری دارند.
- گازوئیل مقاومت بیشتری در برابر فرسایش نسبت به سوخت‌های دیگر مانند بنزین دارد. این ویژگی باعث کاهش هزینه‌های نگهداری و افزایش طول عمر موتورهای دیزلی می‌شود.
- گازوئیل به دلیل تصفیه آسان‌تر،هزینه کمتر و کارایی بالایی که دارد، گزینه‌ای مناسب برای کشورهای در حال توسعه می‌باشد.
- اگرچه مصرف گازوئیل باعث آلودگی محیط زیست و تهدید سلامت انسان می‌شود، اما نسبت به زغال‌سنگ و برخی دیگر از سوخت‌های فسیلی در تولید گازهای گلخانه‌ای کارایی بهتری دارد.
در پایان
گازوئیل نوعی سوخت فسیلی است که از تقطیر نفت خام به‌دست می‌آید. این سوخت به‌علت تولید انرژی بیشتر و کارایی بالاتر، برای موتورهای دیزلی استفاده می‌شود. از مهم‌ترین مزایای گازوئیل می‌توان به قیمت مناسب و مقاومت بیشتر در برابر فرسایش اشاره کرد. با این حال، مصرف گازوئیل می‌تواند موجب تولید گازهای گلخانه‌ای و آلودگی محیط زیست شود. اگرچه، گازوئیل نقطه اشتعال بالاتری نسبت به بنزین دارد اما حمل‌ونقل آن باید توسط تانکرهای استاندارد انجام شود. شرکت سرعت سیر جنوب با داشتن کامیون‌های مجهز، قادر به حمل و نقل مواد شیمیایی به‌طور ایمن است.
سوالات متداول
عدد ستان در بنزین چیست؟
عدد ستان نشان‌دهنده قدرت اشتعال بنزین است. هرچه عدد ستان بالاتر باشد، سوخت سریع‌تر و با کارایی بیشتر در موتور می‌سوزد.
میزان گوگرد موجود در گازوئیل چه اثراتی دارد؟
میزان گوگرد در گازوئیل می‌تواند باعث آلودگی هوا، آسیب به روکش موتور دیزلی و ایجاد ذرات معلق شود که به سلامت انسان و محیط زیست آسیب می‌زند. همچنین، در گازوئیل، حداکثر مقدار مجاز گوگرد باید کمتر از 50 بخش در میلیون (ppm) باشد زیرا مقادیر بالای آن می‌تواند منجر به تولید آلاینده‌های سمی مانند دی‌اکسید گوگرد (SO2) شود.
استفاده از گازوئیل چه تاثیری بر محیط زیست دارد؟
استفاده از گازوئیل باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای، دی‌اکسید کربن و ذرات معلق می‌شود که به تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا کمک می‌کند. همچنین، در صورت ریختن بر روی زمین می‌تواند موجب کاهش چسبندگی لاستیک و جاده شود.