سوخت به عنوان یکی از منابع اصلی تامین انرژی، در جوامع مدرن امروز نقش بسیار حیاتی دارد و مصرف آن برای افزایش راندمان و بهره‌وری زندگی روزمره ضروری است. بنابراین، حمل و نقل مواد نفتی یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر اقتصاد جهانی، محیط زیست و جامعه انسانی می‌باشد.
امروزه نزدیک به 80 درصد از سوخت‌های مربوط به حمل و نقل از مشتقات نفت خام حاصل می‌شوند. این موارد شامل بنزین، گازوییل، گاز مایع، دیزل، سوخت موشک و سوخت کشتی‌های حمل و نقل دریایی می‌باشد. در این مقاله به معرفی انواع روش حمل سوخت پرداخته‌ایم.
روش های حمل سوخت
حمل سوخت و حمل و نقل مواد پتروشیمی به چند روش مختلف انجام می‌شود، که در ادامه مقاله انواع روش حمل سوخت به موارد اصلی آن اشاره خواهیم کرد:
حمل سوخت از طریق تانکرهای نفتی
استفاده از تانکرهای نفتی یک نوع روش حمل زمینی سوخت مواد نفتی و مشتقات آن می‌باشد و یکی از مرسوم‌ترین روش‌های حال حاضر انتقال سوخت در کشور است. حمل این مواد به وسیله تانکرهای نفتی حمل سوخت به دلیل ماهیت خطرناک این نوع کالاها به تجهیزات ویژه‌ای نیاز دارد که هنگام انتقال از آن‌ها استفاده می‌شود
حمل سوخت از طریق خطوط لوله انتقال نفت
یک روش حمل سوخت، انتقال از طریق خط لوله است. هدف خطوط لوله حمل سوخت، حمل و نقل نفت و گاز طبیعی در شبکه‌های توزیع گسترده است. این خطوط بسته به نوع استفاده از آن‌ها انواع متفاوتی دارند و عموما در زیر زمین قرار دارند. به عنوان مثال در کانادا حدود ۸۲۵۰۰۰ کیلومتر خطوط لوله انتقال نفت وجود دارد که برای حمل و نقل گاز طبیعی، محصولات گاز طبیعی مایع، نفت خام و دیگر محصولات نفتی تصفیه شده استفاده می‌شود.
حمل و نقل ریلی سوخت
یک نوع روش حمل سوخت دیگر، حمل و نقل ریلی سوخت می‌باشد. نفت و سایر سوخت‌ها را نیز می‌توان در قطارهای مجهز به تانکر ویژه محموله‌های سوختی حمل کرد. حمل و نقل ریلی در مناطقی که لوله‌کشی وجود ندارد استفاده می‌شود. در مقابل تانکرهای نفتی که می توانند مقدار قابل توجهی نفت خام را در تعداد زیادی از مخازن نگهداری نگه دارند، ماشین‌های راه آهن قادر هستند که مقادیر زیادی را در چند واگن مخصوص حمل و نقل کنند.
پس از استخراج، نفت در این ریل‌ها بارگیری می‌شود و در مسیرهای پیشین موجود در پالایشگاه قرار می‌گیرد. اگرچه وجود راه آهن برای حمل و نقل نفت در مقیاس‌های نسبتا زیاد، ضروری است اما این روش یک روش نسبتا ارزان برای حمل و نقل نفت است.
حمل و نقل دریایی سوخت
یک نوع روش حمل سوخت دیگر، روش حمل و نقل دریایی آن است. در حمل و نقل سوخت به روش دریایی، میزان خطر نسبتا بالا است. برای مثال در امتداد تنگه هرمز روزانه میلیون‌ها بشکه نفت خام حمل می‌شود. تانکرها در امتداد مسیرهای ثابت دریایی به اسم chokepoints سفر می‌کنند. این مسیرها، شریان‌های استراتژیک برای حمل و نقل انرژی هستند و بنابراین در معرض خطر بالای دزدی دریایی و نشت نفت قرار دارند.
حمل و نقل هوایی سوخت
حمل و نقل هوایی سوخت، یک نوع روش حمل سوخت (Fuel) دیگر است، که یکی از روش‌های مهم و حیاتی برای انتقال سوخت‌های مختلف به مقصدهای مختلف در سراسر جهان می‌باشد. این روش حمل و نقل به وسیله هواپیماها صورت می‌گیرد و برای انتقال سوخت‌های مایع و گازی به مکان‌هایی که به دلیل فواصل طولانی، شرایط جغرافیایی چالش‌برانگیز یا عدم دسترسی به راه‌های دیگر، دسترسی محدود دارند استفاده می‌شود.
برای حمل سوخت از طریق هواپیماها از تانکرهای هواپیمایی استفاده می‌شود. این تانکرها به طور خاص برای حمل سوخت‌های مایع طراحی شده‌اند و دارای ویژگی‌هایی مانند دیواره‌های داخلی مخصوص جلوگیری از نشت سوخت و تکنولوژی‌های ایمنی هستند.
خطرات حمل و نقل هوایی سوخت
در یک برنامه تحقیقاتی در دانشگاه تگزاس مشخص شد بیشترین آسیب ناشی از حوادث مربوط به نفت، تاثیرات روی حیوانات دریایی بوده است. حمل و نقل نفت از طریق اقیانوس همچنین خطرات بالقوه‌ای را برای پرندگان دریایی و آبزیان به وجود می‌آورد. اگر هنگام انتقال نفت، نشتی رخ دهد(حتی برخورد موقت با مواد نفتی) خطرات مرگباری برای حیوانات به وجود خواهد آمد.
تاثیرات سمی اجزای شیمیایی نفت و سایر مشتقات آن، می‌تواند سبب بیماری و از بین رفتن حیات دریایی شود. حتی در جاهایی که مواجهه کمتر با نشت سوخت وجود داشته، در دراز مدت بر توانایی حیوانات دریایی برای تغذیه و تکثیر اثرات مخربی ایجاد کرده است. نشت نفت در آب آزاد می‌تواند زنجیره غذای دریایی را در سطوح پایین آلوده کند و باعث ایجاد یک اثر دومینو مرگبار بر روی گونه‌های بزرگ‌تر شود. در حمل و نقل از طریق راه آهن و خطوط لوله نیز زیستگاه‌های حیات وحش و یا مناطق جمعیتی در معرض آلودگی ناشی از نشت سوخت قرار دارند اما به مراتب اثرات مخرب کمتری نسبت به حمل و نقل دریایی دارد.
با توجه به اینکه هر روش حمل و نقلی که برای جابه‌جایی سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد ممکن است خطرآفرین باشد، وضع مقررات به منظور نظارت هر چه بیشتر بر حمل و نقل سوخت موضوعی جدی تلقی می‌شود. وضع قوانین و استانداردهایی که مشخص کنند تمامی وسایل و ماشین آلاتی که برای حمل و جابه‌جایی سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرند باید دارای این استانداردها باشند بسیار مهم است. سازمان‌های نظارتی می‌توانند به عنوان یک محور مهم، به طور جد بر وضع تانکرها و نفتکش‌ها، کامیون‌های حمل سوخت، واگن‌های قطار، کشتی‌های نفتکش و … نظارت کافی داشته باشند.
آینده حمل و نقل سوخت
آینده حمل و نقل سوخت با توجه به چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو، می‌تواند به شکلی کاملا متفاوت نسبت به حال حاضر تغییر کند. در ادامه مقاله انواع روش حمل سوخت، به برخی از جنبه‌ها و تغییرات ممکن در آینده حمل و نقل سوخت اشاره می‌کنیم:
منابع انرژی جایگزین
در آینده، تغییرات در منابع انرژی مورد استفاده ممکن است تاثیر مستقیمی بر حمل و نقل سوخت داشته باشد. استفاده از سوخت‌های جدید و پاک‌تر مانند سوخت‌های بیولوژیکی، هیدروژن و سوخت‌های الکتریکی ممکن است در آینده افزایش یابد. این تغییرات ممکن است به تغییر در زمینه تامین، حمل و نقل و توزیع سوخت منجر شود.
رشد تکنولوژی‌های نوین
رشد تکنولوژی به ویژه در زمینه حمل و نقل هوایی می‌تواند تغییرات زیادی را به دنبال داشته باشد. هواپیماهایی با رانندگی خودکار، افزایش راندمان موتورها و مواد سبک‌تر و مقاوم‌تر در ساخت هواپیماها ممکن است در آینده مورد استفاده قرار گیرند. این تکنولوژی‌ها می‌توانند به بهبود ایمنی و کارایی حمل و نقل سوخت کمک کنند.
صدور بارنامه های الکترونیکی در اسرع وقت
تاثیرات تغییرات آب و هوا
تغییرات آب و هوایی و پدیده‌هایی مانند گرمایش جهانی ممکن است تاثیرات زیادی بر حمل و نقل سوخت داشته باشند. سطوح آب در بنادر و ساحل‌ها ممکن است تغییر کند و بر تخلیه و بارگیری سوخت تاثیر بگذارد. همچنین، تغییرات آب و هوا ممکن است به تغییر در الزامات سوخت‌های مصرفی و اندازه تقاضا منجر شود.
مدیریت و بهره‌وری بالاتر
در آینده نه چندان دور، تمرکز بیشتری بر بهره‌وری منابع و مدیریت بهینه‌تر حمل و نقل سوخت ممکن است صورت پذیرد. استفاده از تکنولوژی‌های مانیتورینگ و هوش مصنوعی برای پیش‌بینی نیازهای سوخت و بهبود زمان‌بندی تخلیه و بارگیری می‌تواند به بهره‌وری بیشتر کمک کند.
تاثیرات زیست محیطی و اجتماعی
نگرانی‌های زیست محیطی و اجتماعی می‌توانند تغییرات زیادی در آینده حمل و نقل سوخت به همراه داشته باشند و اطلاعات بیشتر در مورد تاثیرات سوخت‌های فسیلی بر تغییرات آب و هوایی و آلودگی هوا، می‌تواند به تغییر در رویکردها و مقررات نسبت به حمل و نقل سوخت منجر شود.
12pt;تغییر در الگوهای حمل و نقل
در آینده نه چندان دور، مناطق مختلف جهان ممکن است از نظر تغییر در الگوهای حمل و نقل سوخت، تحت تاثیرات متفاوتی قرار بگیرند. توسعه صنعت حمل و نقل سوخت در مناطق نفتی بزرگ (مانند خلیج فارس) و همچنین در مناطق نیازمند به انرژی (مانند آسیا) ممکن است به تغییر در الگوهای حمل و نقل منجر شود.